Η διατροφή στη βρεφική ηλικία αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για την υγιή ανάπτυξη του παιδιού, ενώ ποσοτικές ή ποιοτικές εκτροπές της διατροφής, κατά την περίοδο αυτή, έχουν άμεσες επιπτώσεις στη σωματική ανάπτυξη και την ψυχοκινητική εξέλιξη του παιδιού, οι οποίες μπορεί να παραμένουν και να το ακολουθούν έως και την ενήλικο ζωή.

Έως και τον 6 ο μήνα το βρέφος τρέφεται αποκλειστικά με γάλα
Το μητρικό γάλα αποτελεί τον ιδανικότερο τρόπο διατροφής λόγω της σύστασής του σε θρεπτικά συστατικά , αντισώματα και αντιφλεγμονώδεις ουσίες , είναι αναντικατάστατο και ο συνδετικός ψυχικός κρίκος του παιδιού με τη μητέρα του. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ) Aποκλειστικός Μητρικός Θηλασμός συστήνεται έως τον 6 ο μήνα ζωής και να συνεχίζεται έως τον 2 ο χρόνο εφόσον το επιθυμούν η μητέρα και το παιδί.

Η εισαγωγή στερεών τροφών
Συστήνεται μετά τον 6 ο μήνα (American Academy of Pediatrics) ενώ η σύσταση της Παιδογαστρεντερολογικής και Παιδοαλλεργιολογικής εταιρείας είναι να μην ξεκινά πριν την 17 η βδομάδα και όχι αργότερα από την 26 η βδομάδα ζωής . Στα πρόωρα η εισαγωγή των στερεών τροφών συστήνεται να γίνεται 3 μήνες μετά την εκτιμώμενη ημερομηνία γέννησης ή 5-8 μήνες από τη γέννηση.

Πότε είναι έτοιμο το παιδί ;
Όταν είναι νευρο-αναπτυξιακά έτοιμο , δηλαδή :

• Όταν μπορεί να καθίσει με υποστήριξη
• Όταν στηρίζει καλά το κεφάλι του στη καθιστή θέση
• Όταν δείχνει ενδιαφέρον για τις άλλες τροφές και αναγνωρίζει το κουτάλι

Στην ηλικία αυτή το πεπτικό σύστημα , η ικανότητα πέψης και απορρόφησης της τροφής και η νεφρική λειτουργία έχουν ωριμάσει αρκετά.

Η πρώιμη εισαγωγή , πριν τον 5 ο μήνα δεν συνιστάται γιατί:

• Οδηγεί σε μείωση παραγωγής του μητρικού γάλακτος
• Το μητρικό γάλα αντικαθίσταται με τροφές χαμηλότερης θρεπτικής αξίας
• Το πεπτικό σύστημα είναι ανώριμο για να αφομοιώσει καινούργιες τροφές
• Αυξάνεται η πιθανότητα εμφάνισης λοιμώξεων του γαστρεντερικού λόγω ανωριμότητας του γαστρεντερικού συστήματος
• Αυξάνεται η πιθανότητα πνιγμονής

Σειρά και χρόνος εισαγωγής στερεών τροφών
Στόχος είναι η αντικατάσταση όλων των γευμάτων γάλακτος πλην του πρωινού και βραδινού και η σταδιακή εισαγωγή όλων των τροφών έως το βρέφος να κλείσει τον πρώτο χρόνο ζωής

• Λαχανικά (με τη συμπλήρωση του 6 ου μήνα)
• φρούτα (με τη συμπλήρωση του 6 ου μήνα)
• δημητριακά (να εισαχθούν μέχρι το τέλος του 7 ου μήνα , ιδανικά ενώ το μωρό θηλάζει ακόμα)
• κρέας κόκκινο /λευκό ( να εισαχθούν έως το τέλος του 7 ου μήνα)

Αφού γίνουν καλά ανεκτά κάνουμε εισαγωγή σε πιο ισχυρά αλλεργιογόνα :

• Γιαούρτι
• Τυρί (μικρές ποσότητες)
• Αυγό
• Ψάρι
• Ξηροί καρποί

Τι δεν επιτρέπεται πριν τον 12 ο μήνα

• Φρέσκο αγελαδινό γάλα
• Φρέσκο κατσικίσιο γάλα(αποφύγετε έως και τον 2 ο χρόνο ζωής)
• Μέλι
• Προστιθέμενα σάκχαρα (αναψυκτικά/ χυμοί φρούτων)
• Αλάτι (αποφύγετε έως και τον 2 ο χρόνο της ζωής)
• Τσάι
• Αφεψήματα (βότανα και χαμομήλι εμπορίου)

Αν αρνείται να φάει μία καινούργια τροφή μη το πιέσετε, προσπαθήστε να την ξαναδώσετε μετά μερικές μέρες και δοκιμάστε να τη δώσετε με άλλες τροφές συνδυαστικά.

Να θυμάστε: το βρέφος χρειάζεται 8-10 προσπάθειες για να δεχτεί μια νέα τροφή ενώ την αποδέχεται μετά από 13-15 δοκιμές

Αυξήστε σταδιακά την ποσότητα και την ποικιλία των τροφών

Σημάδια ότι το μωρό πεινάει:

• Όταν έχει αυξημένη έκκριση σάλιου
• Όταν ανοίγει το στόμα προς το κουτάλι

Σημάδια ότι χόρτασε:

• Όταν απομακρύνεται από το κουτάλι και γυρίζει το κεφάλι από την άλλη πλευρά
• Όταν παίζει με το φαγητό
• Όταν κλείνει τα χείλη και φτύνει το φαγητό από το στόμα του

Πότε μπορεί το μωρό να καταναλώνει διαφορετικές υφές τροφίμων ( Η ικανότητα αυτή έχει να κάνει με το αναπτυξιακό του στάδιο)

Όταν το μωρό κάθεται με υποστήριξη: σπρώχνει τη τροφή έξω από το στόμα (αντανακλαστικό που μειώνεται καθώς μεγαλώνει), μετακινεί τη τροφή μπροστά και πίσω με τη γλώσσα ώστε να το καταπιεί και εμφανίζει τις πρώτες μασητικές κινήσεις. Σε αυτό το στάδιο μπορεί να καταναλώνει γάλα και τρόφιμα με υδαρή υφή

Όταν το μωρό κάθεται ελεύθερα μόνο του: μαθαίνει να κρατά στο στόμα του παχύρευστα τρόφιμα , πιέζει το πάνω χείλος του και τρώει από το κουτάλι , μπορεί να πιεί νερό από ποτήρι που του προσφέρεται . Σε αυτό το στάδιο μπορεί να καταναλώνει πολτοποιημένα τρόφιμα ή πολύ μαλακά τρόφιμα χωρίς σβώλους (καλά βρασμένα λαχανικά, πατάτα, καρότα ,μπανάνα )

Όταν το μωρό μπουσουλάει: μαθαίνει να μετακινεί τη γλώσσα και να μεταφέρει τη τροφή στο στόμα ώστε να τη μασήσει, χρησιμοποιεί τη σιαγόνα για μάσηση , μπορεί να πιάσει το κουτάλι μόνο του και να το φέρει στο στόμα του , όχι όμως να τρώει μόνο του , τρώει με τα χέρια του (finger food) και κρατά το κύπελο μόνο του. Σε αυτό το στάδιο μπορεί να καταναλώνει τροφές μαλακές με μικρούς σβώλους και τραγανά τρόφιμα που μπορεί να τα πιάνει με το χέρι του.

Όταν το μωρό ξεκινά να περπατά: καταναλώνει τροφή με τα χέρια, κρατά το κύπελο με τα δύο χέρια και πίνει μόνο του , έχει περισσότερες ικανότητες μάσησης και ζητά να τραφεί μόνο του με το κουτάλι. Σε αυτό το στάδιο μπορεί να καταναλώνει χοντροκομμένα τρόφιμα και σε μεγαλύτερα κομμάτια.

Κάποιοι γονείς είναι πολύ θετικοί να ξεκινήσουν συμπληρωματική τροφή μη πολτοποιημένη από τον 6 ο μήνα ενώ αντίθετα αρκετοί φοβούνται πολύ και δίνουν αποκλειστικά πολτοποιημένη τροφή έως και τους 12-15 μήνες ίσως και περισσότερο.
 

• Οι γονείς που θέλουν να ξεκινήσουν με μη πολτοποιημένες τροφές θα πρέπει να το συζητήσουν με τον παιδίατρό τους και να τους επιβεβαιώσει ότι αναπτυξιακά είναι έτοιμο το παιδί να τις καταναλώσει και η σίτιση να γίνεται με επίβλεψη.
• Οι γονείς που από φόβο δεν δίνουν μη πολτοποιημένες τροφές ενώ το παιδί είναι αναπτυξιακά ώριμο , κινδυνεύουν να χάσουν το παράθυρο εκμάθησης του παιδιού μεταξύ 8 ου -10 ου μήνα και να συνεχίσουν τα πολτοποιημένα και μετά τον χρόνο. Δυστυχώς όχι σπάνια τα τελευταία χρόνια , συναντάμε παιδιά σε ηλικία 18 και 24 μηνών που τρέφονται μόνο με πολτοποιημένα τρόφιμα και για τα οποία απευθυνόμαστε σε ειδικούς θεραπευτές εκπαιδευτές σίτισης , ώστε να γίνει εκμάθηση μάσησης σε αυτά τα παιδιά.

Ιδανικά και σύμφωνα με την συμβουλή της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας , η έναρξη της εισαγωγής στερεών τροφών μπορεί να γίνει με πουρέ και παράλληλη τροφή στο χέρι του βρέφους και να συνεχιστεί σύμφωνα με το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού , ώστε στον 12 ο μήνα το βρέφος να μπορεί τρώει την τροφή σε κομμάτια πάντα βέβαια με την επίβλεψη του γονέα.

Μικρές συμβουλές

• Τα τρόφιμα να είναι καλομαγειρεμένα και να χρησιμοποιείτε ελαιόλαδο
• Να προσφέρετε μεγάλη ποικιλία φρέσκων λαχανικών και φρούτων
• Μη χρησιμοποιείτε επεξεργασμένο κρέας και τα παράγωγα τους
• Να μην δίνετε σκληρά ωμά λαχανικά ή φρούτα με κουκούτσια για τον κίνδυνο της πνιγμονής
• Εμπιστευτείτε το παιδί σας , αφιερώστε χρόνο και ενθαρρύνετε το να φάει αλλά μην το πιέζετε να φάει όλο το φαγητό που ετοιμάσατε!